https://www.groene.nl/artikel/gedicht-2021-02-03
‘Wil je in de Common Garden blijven?’ sprak een stem vanuit de speaker van mijn laptop. Toegegeven, ik was even afgeleid tijdens het virtuele bezoek aan de tentoonstelling van Constant Dullaart in het Fries Museum. Midden in zijn film Crystal Pillars (2012), die nota bene gaat over online gedrag, verscheen een bericht over een nieuwe e-mail in beeld en voor ik het wist, dwaalde ik over het internet. En nu werd ik tot de orde geroepen door wat klonk als een automatisch gegenereerde mannenstem.
Crystal Pillars is een ‘video-essay’, een bijeengeharkte stroom van beeldmateriaal afkomstig van Dullaarts Facebook-pagina gepaard met een voice-over die reflecteert op de betekenis van de willekeur. De mix van onder meer persoonlijke ervaringen van Dullaart en oppervlakkige marketingtaal van Zuckerberg levert een heerlijk en tegelijkertijd onsmakelijk relaas, voorgelezen door een vrouw met een snotneus. Terwijl we kijken naar beelden van het skiresort in Dubai vertelt de vrouw dat ze een ‘Facebook-elitist’ was geworden, iemand die berichten van haar wall verwijderde die haar niet flatteerden of die in ‘slecht Engels’ waren geschreven, ook al kwamen ze van vrienden. Haar ware zelf ging online verloren. ‘De schil is er nog, maar de zachte delen zijn verdwenen.’
Aan Dullaarts eigen Facebook-leven kwam een einde toen hij tijdens een performance in 2012 zijn wachtwoord prijsgaf. De kunstenaar heeft een haat-liefdeverhouding met sociale media en onthult in zijn werk structureel de macht en de onmacht van ons online bestaan. Hij laat zich meevoeren door de ongelooflijke mogelijkheden en loopt tegen de beperkingen aan. Zo kocht hij in 2014 2,5 miljoen Instagram-volgers, een ‘leger’ van nepaccounts die hij vervolgens verdeelde over verschillende partijen in de kunstwereld. Hij vulde iedereen aan tot honderdduizend volgers om het evenwicht te herstellen. Ze zullen er niet blij mee geweest zijn.
This Unjust Mirror is zijn eerste museale solotentoonstelling. Er is onder meer een ‘portrettengalerij’ te zien samengesteld uit die aangekochte nepprofielen. Dat zijn personen zonder volgers, met vage profielfoto’s, twee of drie posts die maar moeilijk met elkaar te rijmen vallen en een tekstje vol spelfouten. Er schuilt iets angstaanjagends en tegelijkertijd iets aandoenlijks in de gemankeerde kenmerken van die verzonnen levens. Het zijn ‘schillen’ waar nooit een zacht deel aan te pas is gekomen.
De titel This Unjust Mirror ontleende Dullaart aan The Picture of Dorian Gray, en een nieuw gedicht van eigen hand ligt aan de basis van nieuw werk. Ook hier start een zoektocht naar het menselijke in het geautomatiseerde en het tastbare in het onaanraakbare.
Ik bezocht de tentoonstelling virtueel op een platform genaamd de ‘Common Garden’ die Dullaart vóór coronatijd ontwikkelde. De videowerken zijn online goed te bekijken, de fysieke kunstwerken slaan zoals verwacht wat dood. Maar een bezoek is zeker de moeite waard. Je bent een rode stip die door de ruimte beweegt. Kom je een medebezoeker tegen, dan kun je daar mee praten. Afstand houden niet nodig.
Constant Dullaart – This Unjust Mirror t/m 14 februari in het Fries Museum, momenteel gesloten maar virtueel te bezoeken via friesmuseum.common.garden