UIT HET PAROOL – 29 januari 2021, 11:47

Digitale platforms voelen zich niet verantwoordelijk voor dubieuze berichten, zoals een oproep tot geweld tijdens de avondklok. Dat moet anders, zegt internetdeskundige Marleen Stikker, die donderdag werd benoemd als Professor of Practice aan de Hogeschool van Amsterdam. ‘Er is geen enkel toezicht.’

“Wat heerlijk rustig is het opeens, op het saaie af. Even ademhalen.” Dat gevoel bekroop Marleen Stikker toen de Amerikaanse oud-president Donald Trump van Facebook, Twitter en Instagram werd gegooid. “Terecht of niet, het toonde vooral aan dat die bedrijven te veel macht hebben. Wie is Twitter om dit te besluiten? Jack Dorsey, de ceo van Twitter, zei het zelf ook: We willen eigenlijk deze macht niet. Het is niet aan ons.”

Stikker, auteur van het boek Het internet is stuk, maar we kunnen het repareren, gaat studenten een kritische attitude bijbrengen als het om data en ict gaat. “Kritisch in de zin van onderscheiden. Als je niet weet hoe technologie en digitalisering werken, dan kun je ook geen democratisch toezicht houden en is het niet transparant. Of je nu in de zorg of het onderwijs werkt, je krijgt te maken met datagestuurd beleid. Dan moet je wel weten hoe dat werkt.”

Fake news

Fake news vermengt zich op social media dagelijks met feiten en leugens. Sociale media worden gebruikt om tijdstippen af te spreken om te gaan rellen. Niet onze schuld, roepen de socialemediabedrijven. Wij zijn slechts de postbodes en je kunt het de postbode niet kwalijk nemen dat hij een poederbrief bezorgt. Volgens Stikker het resultaat van achterhaalde regelgeving. “Waarom worden die digitale platforms niet gezien als uitgevers? Ze hebben wel belang bij de content, voor de advertenties, voor het maken van profielen van de gebruikers en bij het maken van algoritmes om te bepalen hoe snel en bij wie de berichten terechtkomen. Dan moet je ze ook verantwoordelijk maken voor de inhoud.”

Het is tijd om de macht over te nemen, betoogt Stikker. “Facebook is een bizar experiment om een organisatie voor heel de wereld te laten bepalen wat wel en niet kan. Je ziet ook dat het misloopt. We hebben landen met rechtssystemen, advocaten en rechters om je recht te halen. Dat ontbreekt allemaal bij Facebook. Er is geen enkel toezicht.”

Facebook besloot vorig jaar om Zwarte Piet in de ban te doen. “Wie is Facebook om dat te besluiten? De voormannen van Facebook zijn de sales officers en de marketingmensen. Aan wie leggen zij verantwoording af? Zou het niet de Nederlandse rechter moeten zijn om zo’n besluit te nemen? De kern is: als Facebook een uitgever zou zijn onder Nederlands recht, dan zouden ze aangeklaagd kunnen worden omdat ze bepaalde content verspreiden. Dat zou normaal zijn, maar dat kan nu niet.”

Stikker heeft zelf haar profiel op Facebook en LinkedIn al jaren geleden resoluut verwijderd. “Iedere stap die je zet wordt geregistreerd en gekoppeld aan je profiel. Er werd een soort personage gecreëerd dat ik niet ben, dat dingen begon te liken die ik niet wilde liken.”

Alternatieven

“Ik ga mezelf niet met een aluminiumhoedje op mijn hoofd isoleren van de maatschappij. Whatsapp heb ik nog omdat ik niet alle familieleden zover krijg dat ze Signal, het berichtenprogramma dat niet bijhoudt met wie je contact hebt, gaan gebruiken. Maar het internet is in transitie. Er komen steeds meer alternatieven.”

“Hoe het nu misloopt met digitalisering, dat zou niet mogen gebeuren. Mensen moeten nu zelf controleren of het wel veilig is en of informatie betrouwbaar is. Alsof je in de supermarkt zelf met een metertje moet kijken of er dioxine in de kip zit. Dat is niet nodig. Er wordt gecontroleerd en gehandhaafd door instanties die over de voedselveiligheid gaan. Maar als je in de appstores iets downloadt dan weet je bijna zeker dat het mis is en dat er data wordt afgevangen waar een bedrijf zijn voordeel mee doet.”

“We kunnen blijven zitten en zeggen dat het allemaal verschrikkelijk is en dat er toch niets aan te doen is, of je wordt onderdeel van de voorhoede die ervoor gaat zorgen dat internet veiliger wordt. Dat privégegevens niet zomaar gepakt worden, dat er geen profiling plaats vindt. Signal bijvoorbeeld wordt nu massaal geïnstalleerd op telefoons. Privacy wordt voor bedrijven steeds meer een selling point, een voordeel in plaats van een nadeel.”

Nog even dit…

Nieuwe tijden vragen om een gids waar je op kunt vertrouwen en die je energie geeft. Het Parool biedt een onafhankelijk journalistiek geluid vanuit de hoofdstad, de plek waar Nederland en de wereld in elkaar schuiven. Een Amsterdamse krant met een een verbindende rol in de stad. Of het nu over de coronacrisis gaat of de woningmarkt, de kwaliteit van eten of Ajax. Het Parool schrijft erover, met verstand van zaken en zonder enige terughoudendheid. Kritisch, helder en open van geest.

U leest Het Parool al voor maar 1,20 per week.Meer informatie